افتادن در چاه جمعیتی/ تبعات بی‌توجهی به مطالبه رهبری

به گزارش خبرنگار مهر، این روزها در لابه لای تمامی مسائل مبتلا به کشور که هر کدام، اهمیت خود را دارند، موضوع جمعیت نیز برجسته است. زیرا، آن طور که می‌بینیم و می‌دانیم، رشد جمعیت در سال‌های اخیر به شکلی نبوده که توانسته باشد منجر به افزایش جمعیت شود. در نتیجه، این دغدغه در نگاه مدیران وزارت بهداشت شکل گرفته که به فکر راهکارهایی برای عبور از بحران جمعیت باشند.

در همین راستا، وزیر بهداشت در دیدار پرستاران با رهبری، عنوان داشت: سیاست افزایش جمعیت و حمایت از خانواده، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های وزارت بهداشت خواهد بود. زیرا، ادامه مسیر کنونی هرم جمعیت را یک خسارت بزرگ تمدنی و تاریخی در حق کشور می‌دانیم.

وضعیت رشد جمعیت کشور

سید حامد برکاتی مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب که شاخص باروری کل در کشور اکنون ۱.۶۷ درصد است و رسیدن این آمار به کمتر از ۱.۵ درصد موجب ایجاد چاله جمعیتی می‌شود، گفت: رسیدن به شاخص ۱.۳ درصد منجر به ایجاد چاه جمعیتی می‌شود که خروج از آن بسیار دشوار خواهد بود.

رسیدن به شاخص ۱.۳ درصد باروری در کشور منجر به ایجاد چاه جمعیتی می‌شود که خروج از آن بسیار دشوار خواهد بود

وی افزود: کشورهایی که در چاه جمعیتی افتاده‌اند مانند برخی کشورهای اروپایی دیگر نتوانسته‌اند از آن خارج شوند. لذا کشور آلمان سالانه به مهاجرت پذیری روی آورده و سالانه ۳۰۰ هزار مهاجر می‌پذیرد، ژاپن هم پذیرای مهاجران است. شاخص TFR در این کشورها به زیر ۱.۳ درصد رسیده است.

مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در ادامه با اشاره به اینکه این کشورها مجبور می‌شوند برای پر کردن چاه جمعیتی سراغ راه‌هایی به جز زاد و ولد بومی خود بروند که خیلی نگران کننده است، گفت: در پنج سال گذشته شاخص باروری تمام استان‌های کشور ۲۰ درصد افت داشته است. فقط در سال ۹۹، ۲ استان رشد منفی نداشته‌اند.

برکاتی ادامه داد: در ۱۰ سال گذشته به طور متوسط سالیانه ۲ درصد از جمعیت جوان کشور کاسته شده است، به نحوی که جمعیت جوان از ۲۵ میلیون نفر در بازه زمانی اعلام شده به ۲۰ میلیون نفر رسیده است. جوانان متولد نیمه اول و دوم دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ به مرور زمان از سن جوانی که تا ۳۰ سالگی است، خارج شده‌اند.

متوسط سن جمعیت کشور که ابتدای انقلاب ۲۲ سال بوده اکنون به ۳۲ سال رسیده است. با آن جمعیت جوان‌تر انقلاب کردیم و جنگ را مدیریت کردیم الان با جمعیتی که ۱۰ سال مسن‌تر شده است و سه دهه بعد به بالای ۴۰ سال خواهد رسید، بسیار چالش خواهیم داشت.

متوسط سن جمعیت کشور که ابتدای انقلاب ۲۲ سال بود، اکنون به ۳۲ سال رسیده است

وی با بیان اینکه در ۱۰ سال گذشته به طور متوسط ۲ درصد از جمعیت جوان کشور کم شده و رشد سالمندی در حالی که رشد جمعیت ما هم اکنون ۰/۶۷ درصد است، بیش از ۳.۵ درصد بوده است، افزود: در سال ۱۴۳۰ مطابق نقشه جمعیتی سازمان ملل، کشوری خواهیم بود با ۹۵ میلیون جمعیت که نزدیک به ۳۰ میلیون سالمند خواهد داشت.

حمایت از خانواده و جوانی جمعیت

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در راستای رفع چالش جمعیتی کشور مصوب شده است؛ در این قانون، انسدادهای قانونی برداشته، تسهیل‌گری‌ها و مشوق‌ها نیز در نظر گرفته شده است تا معضل پیری جمعیت برطرف شود.

کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت، با اشاره به اهمیت مقوله خانواده و جوانی جمعیت در بالندگی و نشاط جامعه و ارتقا مؤلفه‌های بنیادین نظام سلامت، پیشرفت کشور و اقتدار ملی و همچنین جبران کاهش نرخ رشد جمعیت و باروری در سال‌های گذشته، گفت: دغدغه‌های رهبری در این بخش جدی و مهم است، در همین راستا همه مسئولین در هر حوزه و جایگاهی که قرار دارند، باید آن را سرلوحه قرار دهند.

وی افزود: در سال‌های گذشته رهبر انقلاب بارها بر مسئله افزایش جمعیت تأکید کرده‌اند، به طوری که معظم له از سال ۱۳۹۰ تاکنون بیش از ۴۲ بار نسبت به "مسئله جمعیت و فرزندآوری" تأکید داشته‌اند.

معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به تکلیف شرعی پیگیری مطالبات رهبری در خصوص بحران جمعیت، بر تقویت عملکرد معاونت‌های ستادی و دانشگاه‌های علوم پزشکی در موضوع جمعیت تاکید کرد.

وی با اشاره به تشکیل قرارگاه عملیاتی حمایت از سلامت خانواده و جوانی جمعیت در وزارت بهداشت، گفت: با برنامه‌ریزی راهبردی، اولویت گذاری و پایش عملکرد کلان نظام سلامت در اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، می‌توان اقدامات قابل قبولی در حوزه فرزندآوری و جمعیت داشت.

آسیب کشور از کنترل جمعیت

در همین ارتباط، بهرام عین اللهی وزیر بهداشت، یکی از اولویت‌های مهم و اساسی وزارت بهداشت در شرایط کنونی را تحقق سیاست‌های جمعیتی در راستای تأکیدات مقام معظم رهبری دانست و گفت: کنترل جمعیت یکی از صدمات سال‌های اخیر بوده که عوامل خارجی هم در این زمینه نقش داشته‌اند و کاهش رشد جمعیت، از هر تهدیدی برای کشور بزرگ‌تر است و باید خدمات تشویقی و تبلیغی از جمله زایمان رایگان و حمایت از زوج‌های نابارور به طور گسترده ارائه شود.

کنترل جمعیت یکی از صدمات سال‌های اخیر بوده که عوامل خارجی هم در این زمینه نقش داشته‌اند وی با بیان اینکه به موضوع جوانی جمعیت به عنوان یک تکلیف شرعی نگاه می‌کنیم، گفت: در پروژه‌های مختلف دشمن نتوانست هیچ صدمه‌ای به ما وارد کند بلکه ما را محکم‌تر کرد تنها موضوعی که متأسفانه دشمن به دست خود ما، آن را اجرایی کرد، کنترل جمعیت بود.

وزیر بهداشت با تاکید بر اینکه انتظار داریم فعالیت‌ها در این حوزه به صورت شبانه روزی و جهادی انجام شوند، گفت: باید بتوانیم در یک زمان کوتاه به اهداف خود دست پیدا کنیم. مهم‌ترین موضوع برای تحقق این امر، اقدامات فرهنگی است. خوشبختانه توان فرهنگی کشور بالا است و اگر بتوانیم از همه ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم قطعاً موفق خواهیم شد.

عین اللهی گفت: یکی از قدرت‌های مهم برای هر کشور، جمعیت و نیروی انسانی است و اگر در کشور جمعیت جوان، پرشور، پرکار و انقلابی داشته باشیم برای ما قدرت خوبی را ایجاد می‌کند.

وزیر بهداشت تصریح کرد: متأسفانه در چندسال اخیر شاهد عدم علاقه مردم به فرزندآوری و در پی آن با رشد منفی جمعیت مواجه هستیم که این موضوع برای آینده کشور خوب نیست. طبق فرمایش مقام معظم رهبری ما باید برای ۱۵ سال آینده برنامه‌ریزی کنیم تا جمعیت جوان و پویا در کشور داشته باشیم.

وی با بیان اینکه وزارت بهداشت در سال‌های گذشته با پیامی که با عنوان "فرزند کمتر، زندگی بهتر" در شبکه و روستاها مطرح کرد، باعث شد به مرور زمان علاقه مردم به فرزندآوری کاهش یابد، گفت: یکی از نهادهایی که می‌تواند در افزایش فرزندآوری خانواده‌ها مؤثر باشد، وزارت بهداشت است، در همین راستا این موضوع را به عنوان اولویت نخست خود قرار داده‌ایم.

وزیر بهداشت افزود: تلاش داریم در موضوع فرزندآوری و جمعیت، بیمه‌ها را فعال کنیم تا تمامی هزینه‌های دوران زایمان را پرداخت کنند. این قول را به مردم می‌دهم که اگر کسی بیمه نباشد، تمامی خدمات را بدون در نظر گرفتن وسع مالی به صورت رایگان دریافت خواهند کرد. در سایر بیمه‌ها هم در شورای عالی بیمه مذاکره خواهیم کرد تا آنها هم بتوانند تسهیلات لازم را در این رابطه ارائه دهند.

عین اللهی به موضوع درمان ناباروری اشاره کرد و گفت: بر اساس مصوبه شورای عالی بیمه، تا ۹۰ درصد هزینه‌های نازایی را بیمه‌ها پرداخت خواهند کرد. البته این شروع کار است و رفته رفته تلاش می‌کنیم تسهیلات بهتری را ارائه دهیم و مراکز بیشتری را ایجاد کنیم تا درمان زوجین نابارور تسریع شود.

به نظر می‌رسد که ترکش‌های شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر، در این سال‌ها به خوبی نمایان شده و از همین رو، شاهد افزایش تعداد خانواده‌های تک فرزندی هستیم. لذا، لازم است که وزارت بهداشت، سفت و سخت پیگیر مطالبات رهبری در موضوع جمعیت باشد. زیرا، اگر فرصت طلایی افزایش جمعیت در سال‌های پیش رو از دست برود، قطعاً در چاه جمعیتی می‌افتیم و در آن صورت، بیرون آمدن از آن قدری سخت و دشوار خواهد بود.